Przemiana bohatera. Procesowe narzędzia dla scenarzystów i reżyserów

Ta książka to podręcznik dla tych, którzy scenariusze piszą, tych, co starannie je czytają oraz tych, którzy je realizują. Powstała na podstawie wieloletnich doświadczeń w pracy twórczej i edukacyjnej, przełamującej granice pomiędzy warsztatem filmowca i psychologa. Scenarzysta, reżyser, script doctor czy kreatywny producent otrzymują nowe praktyczne narzędzia do pracy z opowiadaniem filmowym, których centralnym elementem jest zjawisko przemiany – jedno z fundamentalnych pojęć scenopisarskich i jednocześnie jedno z najważniejszych ludzkich doświadczeń.
Dzięki wykorzystaniu teorii i praktyki psychologii procesu Arnolda Mindella dowiemy się kim – na głębszym poziomie – powinien być nasz bohater i jak to osiągnąć. Co i dlaczego w jego lub jej przypadku musi wydarzyć się na przestrzeni trzech aktów, żeby przemiana była możliwa i w jaki sposób struktura dramaturgiczna odzwierciedla etapy tego procesu. W sposób dogłębny, poparty wieloma przykładami oraz szczegółowymi analizami filmów, które odniosły komercyjne i artystyczne sukcesy, autor przeprowadza czytelnika krok po kroku przez relację pomiędzy klasyczną dramaturgią i strukturą filmową a strukturą procesu zmiany, pokazując, że dopiero połączenie obu tych porządków prowadzi do stworzenia spójnego, wiarygodnego świata, a przemiana bohatera staje się wówczas sensowna i przejmująca dla widza.

Męczy mnie myśl: Co się stało z psychiką Hamleta, gdy dowiedział się od ducha swego ojca, że ten został skrytobójczo zamordowany? Jakim sposobem duński książę przemienia się z naiwnego młodzieńca w mściciela, walecznego obrońcę sprawiedliwości i prawdy? Jaką niewidzialną i widzialną „podróż” odbył, by rozwiązać tajemnicę morderstwa, a nas do głębi poruszyć? Ten fascynujący sekret przemiany bohatera wnikliwie tłumaczy na przykładach filmowych arcydzieł Sebastian Buttny.
~ Cezary Harasimowicz

Zbuntowałem się! Już w trakcie czytania rodził się we mnie sprzeciw.
Czy to możliwe, że Szekspir napisał ponad trzydzieści wiekopomnych dzieł nie znając podstaw psychologii XX wieku, do których odwołuje się PRZEMIANA BOHATERA?
I jeszcze ta myśl Czechowa: „Jeśli chcesz zrozumieć życie, to przestań wierzyć w to, co mówią i piszą, a zacznij obserwować i czuć.”
Więc poczułem bunt. Ale dlaczego?
Skoro filmy są takie jak ludzie, którzy je robią, to po co mam analizować swoją psyche?
Poznanie siebie samego to wyprawa do ciemnego lasu, gdzie w plątaninie sprzecznych emocji szukamy drogi powrotnej do radości życia z lat dziecięcych.
Co się stało, że utraciliśmy wewnętrzny spokój? Kiedy utraciliśmy poczucie wewnętrznej pełni? Kto nam ukradł ZŁOTĄ PIŁKĘ?
Zbuntowałem się, bo PRZEMIANA BOHATERA namawia mnie do ryzyka wejścia na wąską ścieżkę prowadzącą do mało znanej, ciemnej krainy. Wejść tam można tylko samemu…
„KTO SIĘGA POD POWIERZCHNIĘ CZYNI TO NA WŁASNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ”.
Gorąco polecam.
~ Jarosław Żamojda

Dalej, głębiej – do postaci
Znam scenę od strony aktora. Wiem, jak wygląda praca z reżyserami i scenarzystami – tymi dobrymi i nie przejmującymi się swoimi obowiązkami. To, co zawsze boli moją artystyczną duszę, to brak możliwości eksploracji postaci. Tak zostało napisane, po co drążyć temat? A no po to, żeby przeżyć proces, zaskoczyć samego siebie postacią. Sebastian Buttny wie bardzo wiele w tym temacie.
Książka „Przemiana bohatera. Procesowe narzędzia dla scenarzystów i reżyserów” Sebastiana Buttnego będzie dobrą lekturą na początek pracy z postacią. Autor zwraca uwagę, jak istotny jest fakt przeżycia procesu rozwoju postaci w zgodzie z jej charakterem i temperamentem. Mnóstwo przykładów filmowych ułatwia zrozumienie tematu, gdyż – co ważne – przedstawione rozwiązania opierają się na narzędziach wykorzystywanych przez psychoterapeutów procesowych.
Cieszę się, że takie tytuły powstają – o ile dla aktorów przeprowadzenie procesu bohatera jest sprawą podstawową już od czasów Stanisławskiego, tak wiem, że nie dla każdej osoby pracującej w branży filmowej może się wydawać to niezbędne i oczywiste.
Doceniam przedstawione metody pracy, próbę wyjaśnienia skomplikowanych zagadnień psychologicznych jak najprostszym i zrozumiałym językiem oraz ilość przykładów filmowych, w których każdy zainteresowany tym światem będzie w stanie znaleźć przynajmniej 2-3 klasyki, które zna i na których jest w stanie pracować. Forma książki również przyjemnie zaskakuje – na początku bałam się, że będę miała do czynienia z podręcznikiem, ale zupełnie niepotrzebnie. Można korzystać z niej wyrywkowo – dla konkretnych zagadnień, podręcznikowo – wykonując ćwiczenia po każdym rozdziale lub jako ciekawe uzupełnienie posiadanej wiedzy. Aktorskie approved!
~ Malwina Dutkiewicz (paniredaktor.pl)

Autor: Sebastian Buttny
Reżyser, scenarzysta, montażysta i wykładowca. Autor filmów pełnometrażowych ŚWIĘTY (Konkurs Główny 48. FPFF w Gdyni, 2023) i HEAVY MENTAL (światowa premiera na 29. WFF, 2013). Laureat prestiżowej nagrody im. Andrzeja Munka za najlepszy pełnometrażowy debiut fabularny w 2013 roku. Zdobywca Brązowego Dinozaura na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym „Etiuda” w Krakowie za kreacyjny dokument CEZARY W MIASTACH.
Absolwent i wykładowca PWSFTviT w Łodzi, gdzie w roku 2021 obronił pracę doktorską. Stypendysta Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i Agencji Scenariuszowej. W latach 2011-2014 członek zarządu i prezes Stowarzyszenia FILM 1,2.